Gdzie odpocząć bez tłumów turystów i zgiełku dużego miasta? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta w kaszubskich Zaborach. Podregion ten jest bogaty w bory, lasy, jeziora i malownicze rzeki. Tutaj naprawdę można się zaszyć, wsłuchując się w naturę i wylogować. Obszar ten dokładnie opisała Anna Łajming w swojej twórczości. Za jej sprawą przenosimy się na początek XX wieku. Poznajmy kaszubskie Zabory szlakiem Anny Łajming.
Kim była Anna Łajming?
Dzieciństwo
Pierwszą kobietą, która pisała w języku kaszubskim używanym na co dzień przez jej rodziców i sąsiadów
z obszaru Zaborów. Urodziła się w starej, zasiedziałej od wieków na Kaszubach, szlacheckiej rodzinie Trzebiatowskich w 1904 roku. Jej ojciec pracował jako pierwszy lokaj w przymuszewskim nadleśnictwie, dzierżawiąc od niego małe poletko. Rodzina autorki mieszkała po sąsiedzku, w jednym budynku, z luterańską rodziną Heringów.
Młodość
Ania skończyła niemiecką szkołę w Przymuszewie, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, przeniosła się do Chojnic, gdzie ukończyła szkołę gospodarstwa domowego. Następnie zaczęła pracować w starostwie, jednak jej kariera przerwała się, gdy została zwolniona przez polskiego urzędnika z powodu swojego kaszubskiego pochodzenia.
Przez kilka trudnych lat bezrobocia mieszkała z rodziną w Parzynie. Do momentu, aż znalazła pracę u syna szambelana Sikorskiego w jego majątku pod Tczewem. Tam poznała męża, rosyjskiego emigranta. Po ślubie poświęciła się rodzinie i dzieciom. Zadebiutowała jako pisarka dopiero w 1958 roku. Poznajmy kaszubskie Zabory szlakiem Anny Łajming.
Słyszałeś o >>> Kaszubach nieoczywistych
Zabory przepiękna kraina Południowych Kaszub
Szlak literacki Anny Łajming ukazuje piękno południowych Kaszub, które nawet po trudnych zdarzeniach z przeszłości pozostają niezmienione. Autorka pokazuje wartości i cechy charakterystyczne mieszkańców tego regionu, którymi są: wiara, ciężka praca oraz troska o rodzinę. Te cechy są istotnym elementem kultury Kaszub do dziś.
Brusy
Szlak autorki rozpoczynamy w Brusach, stolicy Zaborów. Miasteczka, które na przełomie XIX/XX wieku przeżywało swój prawdziwy gospodarczy rozkwit. Znakiem rozpoznawczym Brus jest ogromny zwalisty kościół, kompletnie niepasujący do małomiasteczkowej zabudowy. Ufundowała go w dużej mirze kaszubska szlachta i gburzy na złość pruskiemu prześladowcy.
Ania przybyła do Brus na odpust, została przytłoczona tymi imponującymi rozmiarami nowo wybudowanej świątyni. Msza zdawała się nie mieć końca, co sprawiło, że wierni nie zdążyli na pociąg i musieli wracać do domu pieszo, głośno narzekając na gadatliwego kaznodzieję.
Słyszałeś o Zaborskim Parku Krajobrazowym?
Leśno
Nad Leśnem góruje 32-metrowa wieża drewnianego kościółka, ufundowanego przez żonę króla Jana Kazimierza, Marię Ludwikę Gonzagę około połowy XVII wieku. Trójnawowe wnętrze posiada bogate, barokowe wyposażenie.
Pewnej czerwcowej niedzieli mama małej Ani zabrała ją na mszę do tego kościółka. Małą dziewczynkę zaintrygowało bogate zdobienie i nie mogła zrozumieć, dlaczego nie może zabrać sobie czegoś na pamiątkę do domu.
Poznaj>>> Kaszuby szlakiem dworów i pałaców.
Wysoka Zaborska
Stara wieś szlachecka do niedawna był prawdziwym skansenem. Niestety stare chałupy zmiotła nawałnica z 2017 roku, która dotkliwie potraktowała te tereny. Uroku tej wsi, dodaje malownicza kapliczka z początku XX wieku. Znajdują się na niej ciekawe inskrypcje pamiętające czasy I wojny światowej.
Mała Ania często znikała w romantycznych okolicznościach przyrody. Jej ulubioną trasą była ta prowadząca do kościoła w Leśnie, poprzez Wysoką Zaborską. Spokój i cisza, jaką tam znajdowała, pozwalały jej wyłączyć się z chaosu dnia codziennego i uciec w zaczarowany świat wyobraźni.
Przymuszewo
Od lat siedziba Nadleśnictwa sprawującego pieczę nad Zaborskim Parkiem Krajobrazowym z siedzibą w dawnym dworze z lat 30-stych. Ania spędziła tutaj pierwsze 16 lat swego życia. Tu chodziła do niemieckiej szkoły, wybudowanej przez Pruskie władze w ramach Kulturkampfu, w każdej kaszubskiej wiosce.
Rodzina Trzebiatowskich zamieszkiwała wspólnie w jednym domu z niemiecką rodziną Heringów, zachował on się do dziś. Umieszczono na nim pamiątkową tablicę poświęconą autorce. Ania z zachwytem obserwowała, jak wojsko polskie w niebieskich mundurach wkroczyło do Przymuszewa w 1920 roku. Poznajmy kaszubskie Zabory szlakiem Anny Łajming.
Sominy
Obecnie malowniczo położona wieś letniskowa nad Jeziorem Somińskim, z ośrodkami wypoczynkowymi, gospodarstwami agroturystycznymi i stadniną koni. Zachowała się tu stara zabytkowa szkoła, owczarnia i drewniany luterański zbór.
Do 1945 roku Sominy były niemiecką wsią zdominowaną przez luteran. Co niedzielę, niemieccy sąsiedzi Ani Heringowie jeździli tam na swoją luterańską mszę.
Skoszewo
Obecnie miejscowość typowo letniskowa położona pomiędzy dwoma jeziorami Somińskim i prywatnym Skoszewskim. Słynęło z najlepszego gniazda bocianiego w całej gminie. Co roku pojawiało się tu od 4 do pięciu młodych ludzi
Po ustanowieniu w 1920 roku granicy polsko-niemieckiej często bezrobotni kaszubi bez perspektyw, próbowali znaleźć sobie zarobek po drugiej stronie. Granica była pilnowana i wiele osób za nielegalne przekroczenie trafiało do więzienia.
Znasz >>> Drogę Kaszubską?
Kruszyn
Wspominany w XVII wiecznych dokumentach jako pustkowie królewskie, które w czasach młodości Anny Łajming przeżywało swoją prawdziwą świetność. Za sprawą niemieckiego hrabiego i kaszubskich bogatych rodzin gburskich. Wybudowano tu nawet szkołę.
Kruszyn miał swoją osobliwość. Był nią głuchy Teodorek. Znany muzykant na zabawach i weselach, pannom robił za pół darmo ozdoby z bursztynu.
Parzyn
Szerokim gościńcem zmierzamy do Parzyna. Trzebiatowscy przeprowadzili się tu na kolejną dzierżawę z Nadleśnictwa. Znajdował się tutaj kiedyś młyn na Zbrzycy, którego ruiny można odnaleźć do dziś.
Autorka wspomina odwiedziny w nowym domu rodziców. Jej uwagę przykuło malownicze jeziorko i duży krzyż, który postawiono na pamiątkę wielkiej epidemii, która opanowała niegdyś całą wieś.
Zwiedzaj >>> Kaszuby z dzieckiem
Kaszuba
Ostatnim punktem szlaku jest miejscowość Kaszuba, dawne dobra królewskie z młynem na Zbrzycy, wzmiankowane już w 1570 roku. Związane z historią szlacheckiej rodziny Kossak – Główczewskich, których dwór z 1912 roku zachował się do dziś wraz z starym młynem.
Teodor Kossak-Główczewski, znany jako ,,Święty Teodorek”. Zasłynął z rozpowszechniania ludzkiej pobożności, pomocy materialnej dla najuboższych oraz kultywowania polskości.
Informacje praktyczne
Szlak Anny Łajming jest niełatwą trasą rowerową. Liczy ona ponad 50 km i niejednokrotnie prowadzi przez leśne trudne do przebycia piaszczyste drogi. Punkty gastronomiczne znajdują się w Brusach i Sominach. Warto przed wyprawą sprawdzić rowery i zaopatrzyć się w prowiant i wodę na drogę. Warto rozbić sobie ten szlak na dwa dni z noclegiem w leśniczówce.